Το ομαδικό παιχνίδι είναι ευχαρίστηση, δημιουργικότητα, φαντασία, απαραίτητο για την ομαλή ανάπτυξη της προσωπικότητας ενός παιδιού. Η συμμετοχή στο παιχνίδι είναι μία παραγωγική διαδικασία για απόκτηση εμπειριών, είναι συγκέντρωση στοιχείων από τον εξωτερικό κόσμο για να διατεθούν στην υπηρεσία του εσωτερικού κόσμου των παιδιών. Τα στοιχεία αυτά πρέπει να τα συνδέει, να τα επενδύει, να τα συναρμολογεί με τέτοιο τρόπο, που να παίρνει μόνο ευχαρίστηση, ώστε να δομεί αποτελεσματικά και ουσιαστικά την προσωπικότητά του, αποφορτίζοντας φυσικές ανάγκες , (κινητικότητα, επιθετικότητα ), αλλά και απορροφώντας ενέργεια απαραίτητη για την ψυχική ηρεμία, ισορροπία και εκτόνωση. Με το παιχνίδι το παιδί χτίζει, ταιριάζει, δημιουργεί, με μόνα υλικά τις σωματικές και πνευματικές ικανότητες, τις κινητικές και εγκεφαλικές δεξιότητές του , εκφράζοντας τις ψυχικές λειτουργίες, από τις οποίες μπορούμε να δούμε στοιχεία αυτών, όπως επιθετικότητα, διεκδίκηση, αισθήματα ζήλιας και ενοχής, όπου τα δύο τελευταία μπορούν να λειτουργήσουν, εποικοδομητικά, γιατί ζηλεύοντας ένα συμπαίκτη ή αντίπαλο, μπορεί να προσπαθήσει περισσότερο, για να τον φθάσει ή να τον ξεπεράσει , ή αίσθημα ενοχής όταν νιώθει, σημαίνει ότι μπορεί να προσπαθήσει περισσότερο σε τυχόν λάθη που έκανε, βελτιώνοντας έτσι τον εαυτό του , ώστε να είναι πιο χρήσιμος στην ομάδα του. Αυτές οι εσωτερικές συγκρούσεις καλλιεργούν τα συναισθήματά του, τον χαρακτήρα , την απόδοση και την επίδοσή του. Στο ομαδικό παιχνίδι μοιράζεται την ευχαρίστηση και μαθαίνει μέσα από τη μίμηση, αντιλαμβάνεται το νόημα της λέξης ΑΝΗΚΩ, γιατί αποδέχεται, ανέχεται και υπομένει συμπεριφορές άλλων, καθώς και τους κανόνες του παιχνιδιού και αυτό σημαίνει αυτόματα κοινωνικοποίηση και ομαδικότητα, αλλά και ανάληψη ρόλου, μέσα στο σύνολο, που κάθε φορά πρέπει να φέρει εις πέρας.
Οι γονείς λοιπόν πρέπει να προτρέπουν τα παιδιά και να τα ενθαρρύνουν, να βρίσκονται στους χώρους άθλησης. Να θεωρούν εφόδιο ισχυρό για τη ζωή τους, μαζί με τα άλλα εφόδια που προσπαθούν καθημερινά να τα δώσουν και τις κινητικές ικανότητες και δεξιότητες παίζοντας ομαδικά παιχνίδια. Οι γυμναστές και προπονητές δε, προσπαθούν με τν καλύτερο τρόπο να μάθουν στα παιδιά, όχι μόνο τους κανόνες, αλλά και την αξία και την αποδοχή αυτών, καθώς και την τεχνική, την τακτική ( ατομική και ομαδική ) του κάθε παιδιού, για να μπορεί με συνεργάτη την φαντασία και την επινοητικότητά του, να νιώθει ελευθερία στις κινήσεις του και να προσφέρει ταυτόχρονα στο σύνολο ( ομάδα). Έτσι θα πετύχουμε ελεύθερα, ωφέλημα και πειθαρχημένα κοινωνικά όντα, που τόσο νοιώθουμε ότι λείπουν στις σημερινές κοινωνίες, που ο ατομικισμός κάνει την σφοδρή του επίθεση.
Για να αντιληφθούμε την κοινωνικότητα των ανθρώπων πρέπει να πάμε πίσω στο χρόνο. Να δούμε πώς δημιουργήθηκαν τα παιχνίδια; Το κάθε παιχνίδι δημιουργείται συνθετικά ( με την μία). Για να διδαχθεί σε περισσότερα μέλη ενός κοινωνικού συνόλου, αναλύεται στα επί μέρους και έτσι καλλιεργείται, φθάνοντας σε υψηλά επίπεδα. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι η σύνθεση είναι καταγεγραμμένη στα γονίδια του ανθρώπου, καταλαμβάνοντας περισσότερο χώρο και ελάχιστο η ανάλυση. Γι’ αυτό οι παίχτες θέλουν να παίζουν και όχι να κάνουν προπόνηση, ενώ από κάποια ηλικία και μετά αντιλαμβάνονται, ότι από την προπόνηση θα καλλιεργηθούν και θα γίνουν καλύτεροι στο παιχνίδι, συμπεριφερόμενοι σαν παιδιά. Με το παιχνίδι λοιπόν έχουμε πληρέστερη ανάπτυξη, ικανοτήτων και δεξιοτήτων, ενεργεί παιδαγωγικά κινητοποιώντας τις ψυχικές και νοητικές λειτουργίες αυτών που συμμετέχουν, αποφεύγοντας όμως τιμωρίες και απαγορεύσεις αμφίβολης αποτελεσματικότητας. Έτσι δίνοντας χρόνο στη σύνθεση (παιχνίδι ) στην κάθε προπονητική μονάδα, στις μικρές ηλικίες θα αντιληφθεί ο παίκτης όταν ωριμάσει, δεκατεσσάρων ετών και πάνω, ότι με την ανάλυση ( προπόνηση ) , καλλιεργείται για να επιτυγχάνει στόχους που θέτει, ωριμάζει όμως και η ιδέα ότι ίδιος είναι μία σύνθεση ταχύτητας, αντοχής, έκρηξης, αλτικότητας, ισορροπηστικής ικανότητας, δεξιοτεχνίας, οξύνιας, προβλεπτικότητας , δηλ σωματικών και πνευματικών νευρομυικών ικανοτήτων- δεξιοτήτων που πρέπει να αναπτυχθούν με την αναλυτική μέθοδο, αντέχοντας και υπομένοντας βαρύ έργο!!! Μία πρωτότυπη ντρίπλα ή πάσα δημιουργεί χαρά και ηδονή και σ΄ αυτόν που την κάνει, αλλά και σ’ αυτόν που την δέχεται. Ταυτόχρονα όμως και στον θεατή που παρακολουθεί. Κάτι ανάλογο δημιουργεί και η ποίηση, όταν από τις λέξεις βγαίνουν καινούργια, πρωτάκουστα νοήματα και γι’ αυτόν που γράφει ( πομπό ) και για αυτόν που διαβάζει το ποίημα (δέκτη). Το καλό παιχνίδι με καταπληκτικές ενέργειες, με εμπνεύσεις , με συγχρονισμένες άριστες κινήσεις, δημιουργεί συναισθήματα χαράς, ενθουσιασμού σ’ όλους τους συμμετέχοντες ( παίκτες – θεατές ). Αν πούμε ότι το παιχνίδι είναι ποίηση και το καλό παιχνίδι είναι καλό ποίημα ή τέλειος πίνακας δεν θα ήταν σωστό; Οι λέξεις είναι εργαλεία του ποιητή, οι παίχτες εργαλεία του προπονητή, η μπάλα η γραφίδα του προπονητή. Ο ποιητής συνθέτει ποίημα, ο ζωγράφος πίνακα, ο προπονητής ομάδα. Για να γίνουν αυτά προηγείται ανάλυση. Τα επί μέρους της δημιουργούν την σύνθεση. Σύνθεση είναι το παιχνίδι. Ο άνθρωπος είναι μέρος του όλου και θέλει να υπάρχει στο όλον, στον φυσικό πίνακα. Το παιχνίδι είναι ο πίνακας εκεί θέλει να ανήκει ο κάθε παίκτης. Γι’ αυτό δυσανασχετεί όταν είναι στον πάγκο. Νοιώθει μέρος του όλου που δεν βρήκε χώρο σ’ αυτό. Η προπόνηση είναι η ανάλυση. Μέσω αυτή ο προπονητής συνθέτει. Στις μικρές ηλικίες ( παιδικά τμήματα ) στην προπόνηση, προπονητής πρέπει σε μία προπονητική μονάδα, να αναλύει και να συνθέτει. Μπορεί να διδάξει την ντρίπλα, την πάσα, τα κοντρόλ κ.λ.π., να δουλέψει μέσω της ανάλυσης, αλλά πρέπει να συνθέσει κιόλας. Η σύνθεση είναι το παιχνίδι. Δεν γίνεται να τελειώσει η προπόνηση χωρίς σύνθεση ( παιχνίδι ). Τα παιδιά δέχονται τον εαυτό τους σαν μέρος του όλου ( κοινωνικότητα) και το όλον είναι το παιχνίδι. Η προπόνηση θα τελειώσει με παιχνίδι, το όποιο παιχνίδι. Μπορεί να τροποποιηθούν κανονισμοί, αλλά θα παίξουν, για να συμπλεύσουν με την εσωτερικότητα τους, και να ικανοποιηθούν θετικά συναισθήματα κοινωνικότητας, όπως χαρά, συμμετοχή, ανταγωνισμός, επίδειξη ικανοτήτων – δεξιοτήτων, ικανοποίηση από την επίτευξη του στόχου που είναι το γκολ, και από όποιον το πέτυχε και απ’ όλη την ομάδα.
Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί σ’ ένα παιδί είναι ο κοινωνικός αποκλεισμός και αυτός επιβάλλεται πολλές φορές από τον ισχυρό της ομάδας. Στην προκειμένη περίπτωση από τον προπονητή. Να μείνει εκτός παιχνιδιού λόγω τιμωρίας, όπου στην ουσία αμφισβητούμε την κοινωνικότητά του, στοχεύοντας στο πιο ευαίσθητο σημείο του. Πόσο ιδιαίτερες ικανότητες πρέπει να έχει ο προπονητής, ώστε να δημιουργεί το κατάλληλο κλίμα στις προπονήσεις που να αποφεύγονται τέτοια ακραία μέτρα;
Ο προπονητής πρέπει να είναι ο ειδικός που ξέρει την ψυχολογία της κάθε ηλικίας, να ξέρει τι είναι αυτό και το γιατί, που προσβάλει βάναυσα την προσωπικότητα του παιδιού. Ο γονιός δεν είναι πάντα ο ειδικός να λύσει τέτοια θέματα . Μπορεί να συναντιούνται στην προπόνηση παιδιά, όπου οι γονείς των μέσω τέτοιων τιμωριών, να θεωρούν ότι τα συνετίζουν. Στην ώρα της προπόνησης μέσω της ορθής καθοδήγησης, χωρίς εντάσεις, και παρεκτροπές, να αποφεύγονται τέτοιες τιμωρίες, και συμπεριφορές, ώστε να τονώνετε η αυτοπεποίθηση του και η συμμετοχικότητα στο σύνολο.
Καλυβιώτης Οδυσσέας
Γυμναστής – Προπονητής Ποδοσφαίρου